You're nutz!

Vraag een willekeurige brugpieper eens wat ‘ie wil worden, later. Grote kans dat daar nog een redelijk idealistisch verlangen voor een bepaald vak uitkomt. Ik wilde bijvoorbeeld fietsenmaker worden. Geen idee waarom, overigens, en tegenwoordig is het veel als ik eens per maand op de fiets zit.

Herhaal hetzelfde ‘experiment’ als de tiener midden in de pubertijd zit, twee jaar later, en na z’n twee brugjaren daadwerkelijk moet kiezen voor het vak waar ‘ie zeker 20 jaar aan vast zit. ‘Euh.. euh.. euh.. dat euh.. weet ik niet euh..’.

Het punt is dat ‘ie op dat moment geacht wordt te kiezen, en geacht wordt de gevolgen van die keuze de komende twintig of vijfentwintig jaar te dragen.

Ik zat naar een aflevering van rondom tien over dropouts te kijken. De vader van het joch had gelijk als twaalfjarige een keus moeten maken, bij het begin van z’n voortgezet onderwijs. Hij koos hetzelfde als z’n vader. Eenmaal genomen heeft dat besluit de dertig jaar die er op volgden bepaald. Zonder problemen of spijt, de man heeft nu een goedlopende bakkerij met een man of twaalf personeel.

Zoonlief moest een paar jaar later kiezen. Twee brugjaren, een keer blijven zitten, en late leerling, dus een puistige 15 jarige puber die het allemaal niet weet, en uiteindelijk niet kiest, en thuis op de bank eindigt.

Het klinkt leuk om de vrijheid te hebben je eigen leven te bepalen, maar zijn we nu allemaal vergeten hoe vreselijk verwarrend en moeilijk die periode in ons leven was? Natuurlijk zitten er onder mijn lezers ook wel een paar supermensen die precies wisten wat ze toen wilden. De rest droomde stiekum een geadopteert kind te zijn, en je rijke, wijze echte ouders zouden je binnenkort komen redden uit dit maffe pleegezin, en die vraag was dan ook gelijk beantwoord: je zou rijk, beroemd en succesvol worden.

De keuze zou voor je genomen worden, en dan zou alles vanzelf goed komen.

Niet lang daarna struikelen de meesten over de volgende grote keus. Relaties. Ik was negentien, woonde samen met een hele mooie mevrouw die iedere nacht met me wilde vrijen en zo af en toe werden het vorige vriendje en ik nog even vergeleken, en ik was iedere keer liever, beter in bed en da’s best goed voor het ego van iemand die halverwege volwassen worden zit. Het enige probleem was dat ze een jaar of vijf ouder was, en na een half jaar kwamen de vragen over ‘onze relatie’ en ‘onze toekomst’. Het is een tijd terug, en een beetje wazig, maar ik kan me nu nog niet voorstellen wat ik toen geantwoord zou moeten hebben. Ik denk dat ik toen gewoon over de vraag heengeluld heb. Het resultaat ligt voor de hand: drie maanden later zat ze ver weg en ik in m’n eentje in de kroeg.

Inmiddels ben ik twintig jaar ouder en ik kan je nog altijd niet vertellen wat ik verwacht van een relatie. Ik kan je vertellen wat ik niet wil, maar da’s schade en schande. Ik weet wat ik leuk vind en ik weet welk soort vrouwen mij leuk vind, dus blauwtjes lopen is geen risico meer. Maar ik kan niet benoemen wat ik verwacht van een relatie, wat iemand me moet bieden om mijn eeuwige trouw te krijgen.
En wat dat betreft is uithuwelijken volgens mij ook niet zo’n slecht idee als men het nu doet voorkomen. ‘Vroeger’ werd je wat je vader was en ‘vroeger’ kozen je ouders wat een goede partner voor je was. Hun levenswijsheid, hoe beperkt ook, was hetgeen wat jouw toekomst bepaalde en dat was een stuk beter dan een onzekere puber zelf laten kiezen. De vrijheid die we nu hebben maakt de mensheid niet erg gelukkig. Relaties moeten voldoen aan kwaliteitsnormen die vrijwel niemand afdoende weet te benoemen, en het resultaat is dat mensen decennia lang relatie na relatie doorzoeken, naar een bevrediging die ze niet zullen vinden. Het idee van ouders die een partner voor je uitzoeken, zorgen dat je met ‘r trouwt en je op pad sturen met de opdracht om met haar gelukkig te worden is een stuk duidelijker dan zelf uitvinden dat dat is wat je wilt scheelt je gewoon twintig of dertig jaar zoeken.

Iemand moet de keuze voor je maken, en jij moet voldoende bang zijn voor de consequenties van ongehoorzaamheid om die keuzes te respecteren en de gevolgen ervan te accepteren.

De mens is niet gemaakt om te kiezen.